پایگاه خبری تحلیلی صنعت و تاسیسات

رادیاتور که وظیفه انتقال حرارت از سیال گرم لوله‌های خروجی از موتورخانه و یا پکیج را بر عهده دارد ، نقش مهمی در راندمان سیستم حرارتی گرمایشی دارد و با بهینه کردن سیستم رادیاتور می‌توان سیستم حرارتی را از لحاظ بهره‌وری و مصرف سوخت بهینه کرد.

به منظور بهینه‌سازی مصرف سوخت نیاز است كه سیستم رادیاتور مجهز به شیر ترموستاتیک باشد. شیرهای ترموستاتیک رادیاتور با قابلیت تنظیم دما توسط ترموستات می‌توانند دمای اتاق را در درجه‌حرارت مورد نظر ثابت نگه‌دارند و با تنظیم دمای اتاق در محدوده ۲۱-۱۸ درجه سانتی گراد بیشترین مقدار صرفه‌جویی در مصرف سوخت بدست می‌آید.

بطوركلی طبق آزمایشات بعمل (ترموستات) برای كنترل خودكار درجه حرارت محلی كه در آن رادیاتور نصب شده و یك شیر كه از سنسور فرمان می‌گیرد، تشكیل شده است. دمای مورد نیاز هر اتاق با چرخاندن كلاهك ترموستات قابل تنظیم است.

كاهش هر یك درجه سانتیگراد و جلوگیری از افزایش بی‌مورد دمای اتاق سبب كاهش مصرف سوخت به میزان ۶% می‌شود.

شیر ترموستاتیک از یك سنسور حرارتی تشکیل شده که اگر دما با هر منبع تولید گرمای خارجی ( مانند تابش خورشید، افزایش تعداد ساكنین و یا تجهیزات و لوازم برقی ) افزایش یابد و در محدوده تنظیم دمای ترموستات قرار گیرد ترموستات به شیر فرمان داده و جریان آب‌گرم در رادیاتور را كاهش می‌دهد و از افزایش گرمای اتاق توسط رادیاتور جلوگیری می‌كند.

در نتیجه ضمن تامین شرایط آسایش مطلوب برای ساكنین اتاق، كاهش مصرف انرژی و هزینه‌های سوخت مصرفی را نیز برآورده می‌كند.

چنانچه از شیرهای ترموستاتیک بر روی رادیاتور استفاده نشود، در اینصورت دمای هوای اتاق افزایش می‌یابد تا اینكه شرایط اتاق در حالت نامطلوبی قرار گیرد. در نتیجه ساكنین اتاق مجبور به باز‌كردن پنجره‌ها می‌شوند و این امر سبب می‌شود كه هزینه پرداختی صرف گرم كردن هوای بیرون خانه شود و به هدر رود. بررسی‌های بعمل آمده نشان‌دهنده این نكته است كه هزینه خرید و نصب شیرهای ترموستاتیک رادیاتور نهایتاً طی دو دوره سرما از محل صرفه‌جویی در هزینه سوخت مصرفی قابل برگشت خواهد بود.

ترموستات

ترموستات از اجزا مختلفی نظیر سنسور، كلاهك تنظیم، شاخص و فنر تشكیل شده است. سنسورها دارای انواع مایع، گاز و واكس (wax) هستند كه هركدام دارای فناوری خاص خود می‌باشند و با تاثیرپذیری سنسور از دمای محیط و انبساط یا انقباض مایع و یا گاز درون آن و درنتیجه تاثیر بر شیر، آب ورودی به رادیاتور را كنترل می‌كنند.

برای اینكه ترموستات بتواند به بهترین نحو ممكن دما را حس نماید در محلهایی كه رادیاتور در محفظه یا زوایای محدود قرار دارد و یا اینكه اجبارا پوشش روی آن قرار داده شده است از ترموستات با سنسور بیرونی استفاده می‌شود. سنسور این ترموستات می‌تواند برحسب نیاز تا ۸ متر از رادیاتور فاصله داشته باشد.

در شكل مقابل شاخص و دمای محیط برای ترموستات نشان داده شده است. البته ممكن است اعداد مذكور با توجه به ساخت ترموستات و مشخصات سازنده متفاوت باشند. در هر صورت اعداد مذكور جنبه راهنمایی دارند و معمولا شرایط محل نصب و نوع رادیاتور میزان دمای نهایی و واقعی را تعیین می‌کند.

تنظیم ترموستات برروی عدد ۳ و دمای حدود oC 21 سبب می‌شود تا هوای اتاق مطلوب و دلپذیر باشد.

در بعضی از ترموستاتها علاوه بر امكان تنظیم در حالت حداقل دما (*) امكان قطع كامل جریان آبگرم (۰) نیز موجود است.

در اماكن عمومی و محیطهای خاصی كه احتیاج به ثابت نگه‌داشتن دما در یك درجه و یا محدوده‌ای از درجه حرارت محیط می‌باشد، می‌توان از ترموستات با سنسور محدودشونده استفاده كرد. بوسیله این ترموستات می‌توان دمای محیط را در حداقل و حداكثر دمای تنظیم شده محدود نمود و امكان تغییر دما توسط افراد غیر مسئول ممكن نخواهد بود. همچنین می‌توان برای جلوگیری از سرقت از قفل مخصوص ترموستات نیز استفاده كرد.

انواع شیرها

شیرهای معمولی رادیاتور از نظر عملكرد دارای یك تعریف كلی هستند كه شامل مسدود و یا باز نمودن جریان آب می‌باشد. ولی شیرهای ترموستاتیک رادیاتور بگونه‌ای ساخته شده‌اند كه بمنظور تنظیم دما توسط ترموستات، امكان عبور جریانهای مختلف را فراهم می‌كنند.

یكی از قابلیتهای مهمی كه در برخی از شیرهای ترموستاتیک رادیاتور وجود دارد امكان تنظیم اولیه جریان آب (Presetting) می‌باشد كه در صورت مجهز بودن شیر به این سیستم می‌توان با تغییر سطح مقطع جریان آب و ایجاد افت فشار، حداكثر آب ورودی به رادیاتور را محدود كرد.

لازم به ذكر است در ساختمانهای با سیستم آب‌گرم مركزی به سبب ارتفاع طبقات و یا فاصله واحدها از مركز حرارتی معمولا توزیع گرما در تمام نقاط یكسان نخواهد بود، در نتیجه واحدهای نزدیك به موتورخانه برای رهایی از افزایش گرمای اتاق مجبور به بازكردن پنجره‌ها می‌شوند و واحدهای دورتر و یا در طبقات بالا بعضاٌ از وسایل و امكانات گرمایشی جانبی استفاده می‌نمایند.

در این حالت می‌توان با استفاده از شیرهای ترموستاتیک رادیاتوری كه مجهز به سیستم تنظیم اولیه می‌باشند، جریانهای مختلف آب در رادیاتورهای طبقات مختلف ایجاد كرد

برای استفاده مطلوب و بهینه از ترموستات و همچنین كاهش اثرات مربوط به گرمای شیر و لوله‌های سطحی و هوای اطراف رادیاتور بر عملكرد شیر ترموستاتیک رادیاتور باید ترموستات بصورت افقی نصب شود. برای این منظور و باتوجه به نحوه قرارگرفتن لوله‌های ورودی آب رادیاتور، از شیرهای مختلف زیر برحسب شرایط استفاده می‌شود.

۱- شیر زاویه‌دار: هنگامیكه لوله ورودی آب به رادیاتور از دیوار پشتی باشد.

۲- شیر زاویه‌دار راست: هنگامیكه لوله ورودی آب به رادیاتور از زمین و سمت راست رادیاتور باشد.

۳- شیر زاویه‌دار چپ: هنگامیكه لوله ورودی آب به رادیاتور از زمین و سمت چپ رادیاتور باشد.

۴- شیر زاویه‌دار معكوس (UK): این مدل برای تمامی حالات فوق قابل استفاده می‌باشد با این تفاوت كه ترموستات بصورت افقی و در امتداد رادیاتور قرار می‌گیرد. (در سه حالت قبل ترموستات بصورت افقی ولی عمود بر امتداد رادیاتور قرار می‌گرفت.)

۵- شیر مستقیم: هنگامیكه لوله ورودی آب به رادیاتور از دیوار جانبی مستقیما به رادیاتور وارد شود.

استانداردها و مقررات

مهمترین مقررات در این زمینه، مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان است كه نصب شیرهای ترموستاتیک بر روی رادیاتور را در تمامی ساختمانهای نوساز اجباری كرده است. سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت درنظر دارد نصب شیرهای ترموستاتیک بر روی رادیاتور را در تمامی ساختمانهای كشور اجباری كند. درحال حاضر این سازمان با اجرای سیاستهای تشویقی برای نصب شیرهای ترموستاتیک رادیاتور، یارانه پرداخت می‌كند

از نكات بسیار مهم در استفاده از شیرهای ترموستاتیک رادیاتور با توجه به تنوع مدل از سوی سازندگان مختلف دارا بودن استانداردهای معتبر در این زمینه است. برای دستیابی به ۲۰% صرفه‌جویی در مصرف سوخت باید شیرهای ترموستاتیک رادیاتور استاندارد بین‌المللی (EN-215) را اخذ كرده باشند.

مزایای استفاده از شیر‌های ترموستاتیک رادیاتور

امكان برقراری دمای ثابت در اتاق

تنظیم دمای دلخواه در اتاق به منظور تأمین شرایط آسایش

كاهش استهلاك سیستم گرمایش

توزیع متعادل حرارت و امكان برقراری دما‌های متفاوت در هر اتاق

۲۰% كاهش مصرف سوخت و هزینه‌های مربوطه

گردآوری شده توسط ویکی پی جی به نقل از خانه تاسیسات