پایگاه خبری تحلیلی صنعت و تاسیسات

ایده‌ها جان می‌گیرند؛ روزی تجاری‌سازی ایده‌ها در حد آرزو بود، اما با تاسیس شرکت‌های دانش‌بنیان و نقش‌آفرینی پررنگ آنها در اقتصاد کشور، پای ایده‌ها به بازار حقیقی باز و به عنوان دارویی برای اقتصاد بیمار کشور به نقش‌آفرینی مشغول شد.

شرکت‌هایی با این هویت علاوه بر تاثیرگذاری بر اقتصاد به‌عنوان حلقه اتصال دانشگاه و صنعت نیز معرفی شده و خلأ موجود در این زمینه را تا حدی پر کردند. اما شرکت‌های دانش‌بنیان برای پیشبرد اهدافی که برای آنان ترسیم‌شده بود نیاز به حمایت داشتند.

ازاین‌رو در دی ۹۲ صندوق نوآوری و شکوفایی به‌عنوان نهاد مالی در راستای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و فناوری‌محور و تکمیل زنجیره ایده تا بازار فعالیت جدی خود را برای ارائه خدمات به شرکت‌های دانش‌بنیان آغاز کرد و تاکنون از سرمایه صندوق، ۱۳۰۰میلیارد تومان تصویب و پرداخت شده و۳۴۰ محصول دانش‌بنیان (طرح پایان‌یافته فنی موفق) با استفاده از تسهیلات صندوق توسعه‌یافته‌اند. بقیه طرح‌ها نیز در سال‌های ۹۶ و ۹۷ به پایان خواهند رسید.

ازاین‌رو، به نظر می‌رسد شرکت‌های دانش‌بنیان توانسته‌اند با ارائه طرح‌های مناسب، از تسهیلات صندوق بهره‌مند شوند، محصولات دانش‌بنیان خود را توسعه دهند و به بازار عرضه کنند. یکی دیگر از مزایای این صندوق گره‌گشایی معضل تسهیلات بود.

در همین زمینه برای تسهیل صدور ضمانتنامه، صندوق با تخصیص حدود ۱۰۰میلیارد تومان (اختصاصی) سپرده در بانک عامل، اقدام به تسهیل این خدمت کرد و تاکنون با استفاده از این منابع، ۱۵۸ ضمانتنامه به ارزش ۸۶میلیارد تومان و ۱۲۹ ضمانتنامه اهرمی به ارزش ۶۳میلیارد تومان صادر شده است، درمجموع صندوق تاکنون قراردادهایی به ارزش تقریبی ۷۰۰میلیارد تومان را پوشش ضمانتنامه‌ای داده است.

آمار و ارقام ارائه‌شده از سوی این صندوق گواه فرآیند رو به رشد آن است بنابراین شرکت‌های دانش‌بنیان برای بهره‌مندی از مزایای آن باید از فیلترها عبور کنند.

شرایط نامساعد پرداخت تسهیلات

فعالان حوزه دانش‌بنیان معتقدند وجود چنین صندوق‌هایی برای پیشبرد اهداف گامی مثبت تلقی می‌شود اما در عین حال نیاز به بازنگری‌هایی دارد.

رضا فریدی مجیدی، مدیرعامل شرکت فناوران نانومقیاس در پاسخ به این پرسش که آیا تا به حال از صندوق نوآوری و شکوفایی تسهیلاتی دریافت کرده‌اید  گفت: بله یک‌بار مشتری ما از این صندوق وام لیزینگی دریافت کرد. مدیرعامل شرکت فناوران نانو مقیاس به ۶ ماه دوندگی برای دریافت تسهیلات اشاره کرد و افزود: وام ۳۰۰تا ۴۰۰ میلیونی را بعد از ۴ماه تنفس در ۱۰ ماه باز پرداخت کردند که برای فعالیت‌های اینچنینی موثر نبود.

رضا فریدی مجیدی گفت: مناسب نبودن شرایط پرداخت تسهیلات برای فعالیت ما باعث شد به فکر گرفتن تسهیلات نباشیم. وی همچنین تصریح کرد: وام یادشده را دوسال پیش اخذ کردیم و گفته می‌شود در حال حاضر شرایط بهتر شده و تسهیلات بلاعوض هم ارائه می‌دهد، اما شرایط سخت بازپرداخت باعث شده از گرفتن تسهیلات صرف‌نظر کنیم. مدیرعامل شرکت فناوران نانومقیاس با تاکید بر مساعد بودن شرایط تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی نسبت به بانک‌ها افزود: در سود و زمان بازپرداخت وام‌ها بازنگری شود. اما برای فعالیت‌های «های‌تک» شرایط باید مساعدتر شود.

وی در پاسخ به این پرسش که وجود صندوق‌های اینچنینی چه میزان در اشتغالزایی تاثیرگذار است، به صمت گفت: تاثیر بسیار زیادی دارد و حمایت‌های صندوق‌ها باعث تقویت فعالیت‌ها و در نتیجه ایجاد فرصت‌های شغلی می‌شود. رضا فریدی مجیدی با بیان اینکه کم شدن بروکراسی، راهکار ترغیب برای جذب شدن به صندوق است به صمت گفت: در فعالیت‌های «های‌تک» به علت محدود بودن مشتریان و زمان، فرصت زیادی برای اخذ تسهیلات و سپس بازپرداخت آن وجود ندارد که این مشکل با تغییر بروکراسی برطرف خواهد شد.

شروع کار بدون وام

میترا افضل، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان در پاسخ به این پرسش که تا به حال از تسهیلات این صندوق استفاده کرده‌اید، به صمت گفت: درباره دریافت وام، خیر، اما درحال‌حاضر شرایط به‌گونه‌ای است که نیاز به دریافت تسهیلات را احساس می‌کنیم. وی همچنین در پاسخ به این پرسش که وجود صندوق‌های اینچنینی در رشد مجموعه و در نتیجه اشتغالزایی تاثیرگذار است، اظهار کرد: در ابتدای راه‌اندازی کسب و کار، گرفتن وام مناسب نیست و توصیه می‌شود کسب و کار حتی در ابعاد کوچکتر بدون وام شکل بگیرد، بعد اقدامات لازم برای رشد فعالیت و تجارت انجام شود، چرا که متعهد شدن برای پرداخت وام، گاهی در ابتدای کار باعث نداشتن تمرکز روی فعالیت می‌شود.

تکمیل زنجیره ایده تا بازار

با گذشت ۳ سال از فعالیت صندوق و پشت سر گذاشتن موج نخست تقاضای شرکت‌های دانش‌بنیان و نیز برمبنای تجربه حاصل از این ۳سال، برنامه صندوق ارزیابی، بازنگری شده و تا حد امکان فرآیندها تسهیل و تسریع می‌شود. اجرای این برنامه آغاز شده است.

بهزاد سلطانی، رییس صندوق نوآوری و شکوفایی درباره چگونگی ارزیابی تخصصی طرح‌های دانش‌بنیان به ایرنا گفت: ارزیابی جنبه‌های بازار، فنی، اقتصادی، مالی و اعتبارسنجی طرح‌ها، هم در داخل صندوق و هم ازسوی کارگزاران بیرونی به طور دقیق انجام می‌شود، همه ارزیابی‌ها از مشاوران تخصصی در حوزه فناوری مربوط به طرح استفاده می‌کنند و این مشاور گزارش ارزیابی طرح‌های دانش‌بنیان را تایید و امضا می‌کند.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی، ارزیابی تخصصی و دقیق طرح‌ها را یکی از قوت‌های صندوق در مقایسه با بانک‌ها دانست و افزود: در فرآیند ارزیابی، توانمندسازی شرکت‌های کوچک و نوپا نیز انجام می‌شود، شرکت‌ها با روش نگارش طرح توجیهی و مطالعات امکان‌سنجی و ضرورت‌های آن آشنا شده و از مشاوره‌های لازم در این زمینه نیز بهره‌مند می‌شوند.

وی در پاسخ به این پرسش که سازوکار توانمندسازی شرکت‌های دانش‌بنیان، کارگزاران و صندوق‌های پژوهش و فناوری چگونه است، گفت: صندوق نوآوری و شکوفایی علاوه بر حمایت‌های مالی مستقیم و اعطای تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان، مسئولیت حمایت غیرمستقیم از این شرکت‌ها را نیز بر عهده دارد، با توجه به اینکه بیشتر مدیران شرکت‌های دانش‌بنیان، دانش‌آموختگان رشته‌های فنی هستند، به طور معمول دانش مدیریتی مناسب برای اداره کسب‌وکار را ندارند و درنتیجه حمایت‌های مدیریتی از این بنگاه‌ها اهمیت می‌یابد.

از سوی دیگر، از ۲۹۰۰ شرکت دانش‌بنیان کشور، حدود ۹۰۰ شرکت در پارک‌ها و مراکز رشد مستقر هستند و می‌توانند از خدمات آموزشی و مشاوره‌ای این مراکز استفاده کنند و ۲۰۰۰ شرکت مستقر در سطح شهرها تاکنون از این حمایت‌های مدیریتی بهره‌مند نبوده‌اند. ازاین‌رو، این حمایت‌ها را در قالب «خدمات توانمندسازی» به بنگاه‌ها ارائه می‌کنیم.

بهزاد سلطانی ازجمله راهکاری که می‌تواند نقش موثر در ارتقای توانمندی، افزایش رقابت‌پذیری، افزایش نقش و تاثیرگذاری اقتصادی آنها داشته باشد را توانمندسازی آنها از طریق ایجاد زیرساخت‌ها عنوان کرد.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان اینکه تضامین موردقبول برای اعطای تسهیلات، به نوع طرح و ریسک آن بستگی دارد، تصریح کرد: در طرح‌هایی که ریسک آنها و احتمال شکست طرح به تشخیص صندوق یا کارگزاران زیاد است و باوجود نظر کارشناس/ کارگزار ارزیاب صندوق، شرکت اصرار بر انجام طرح دارد و حاضر به مشارکت با صندوق هم نیست، باید وثیقه ملکی به ارزشی معادل با اصل و سود تسهیلات ارائه شود تا تضمینی برای بازپرداخت تسهیلات وجود داشته باشد.

ارائه دیگر انواع تضامین بنا بر تشخیص و آمادگی شرکت و پذیرش در مراجع تصویب صندوق، امکان‌پذیر است. وی همچنین درباره مزیت صندوق نوآوری و شکوفایی نسبت به بانک‌ها گفت: تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی نسبت به بانک‌ها مزایایی از قبیل نرخ ترجیحی وام (کاهش نرخ بهره تسهیلات از ۲۰ به ۱۷، از ۱۷ به ۱۴، از ۱۴ به ۱۲ و از ۱۲ به ۱۱ درصد و کاهش نرخ لیزینگ به ۹ درصد) است.

در حال حاضر بانک‌های کشور تسهیلات مختلف را با نرخ بهره‌ای بیش از ۲۰ درصد پرداخت می‌کنند، همچنین صندوق نوآوری و شکوفایی به‌منظور تسهیل تامین منابع مالی در مقایسه با بانک‌ها تضامین ساده‌تری (مانند چک و سفته) از شرکت‌های دانش‌بنیان اخذ می‌کند. بهزاد سلطانی در ادامه افزود: حذف محدودیت‌های بانکی از دیگر مزیت‌های صندوق نسبت به بانک‌هاست، تسهیلات صندوق بدون نیاز به آورده نقدی و سپرده‌گذاری و نیز با دوره بازپرداخت طولانی‌تر نسبت به بانک‌ها پرداخت می‌شود.

وی ارائه تسهیلات به طرح‌هایی با ریسک زیاد، محاسبه نرخ سود به‌طور ساده نه مرکب، کوتاه‌تر بودن زمان دریافت تسهیلات صندوق برای شرکت‌های دانش‌بنیان نسبت به بانک‌ها و توانمندسازی شرکت‌ها در هنگام فرآیند ارزیابی و اجرای طرح را از دیگر مزیت‌های صندوق برشمرد.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی درباره عملکرد صندوق در زمینه صدور ضمانتنامه اظهار کرد: صندوق، مشکل ضمانتنامه شرکت‌های دانش‌بنیان به‌ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا را برطرف کرده است، حمایت‌ها در این زمینه به دو روش انجام می‌شود، یکی سپرده‌گذاری منابع صندوق نزد بانک‌ها به‌طور اهرمی و صدور ضمانتنامه بانکی با وثایق چک و سفته و ودیعه حداقل ۵درصد به پشتوانه منابع صندوق و با پذیرش بخشی از ریسک ازسوی صندوق است.

روش دوم صدور مستقیم ضمانتنامه‌های خاص و غیربانکی مانند ضمانت اعتباری و ضمانت تضمین فناوری است که به‌تازگی عملیاتی شده و تاکنون دو ضمانتنامه اعتباری به ارزش ۳/۳میلیارد تومان و یک ضمانت تضمین فناوری به ارزش ۲/۱میلیارد تومان صادر شده است. انزوای اقتصادی و تاکید محض بر خودکفایی شاید تا حدودی در رشد اقتصادی یک کشور موثر واقع شود، اما آنطور که تجربه کشورهای پیش‌رو در اقتصاد دانش‌بنیان مانند ژاپن، کره، سنگاپور و… نشان می‌دهد، این رویکرد در روابط بین‌المللی در راستای توسعه تحقق اقتصاد دانش‌بنیان خواهد بود.

حمایت‌های مادی و معنوی، دغدغه هر نوع فعالیت اقتصادی در کشور است. در این راستا دولت گام‌هایی همچون ایجاد صندوق برداشته است.

با توجه به عمر کوتاه صندوق نوآوری و شکوفایی اشکالاتی نیز وجود دارد که برطرف شدن آن باعث پویایی بیشتر دانش‌بنیان‌ها و در نتیجه چرخش چرخ اقتصادی کشور خواهد شد.

فایزه سلیمی : گسترش صمت